هپاتيت

 واژه‌اي لاتين و به معناي التهاب كبد است و در اثر عوامل مختلف از جمله داروها، ويروس‌ها، بيماري‌هاي خودايمني و ژنتيكي پديد مي‌آيد ولي شايع‌ترين علت آن، ابتلا به عفونت‌هاي ويروسي است. نوع هپاتيت را برحسب نوع ويروسي كه باعث آن مي‌‌شود نامگذاري مي كنند، براي مثال هپاتيت A، هپاتيت B، هپاتيت C.
تا چند سال قبل، اميدي به درمان قطعي بيماران مبتلا به هپاتيت نبود ولي امروزه با رشد روزافزون دانش پزشكي و افزايش آگاهي مردم، تشخيص‌ها دقيق‌تر و درمان‌ها موثرتر شده و از موارد مرگ و مير مبتلايان كاسته شده است.
سازمان بهداشت جهاني، گزارش داده 400ميليون‌ نفر در دنيا حامل ويروس هپاتيتB هستند كه از اين تعداد يك ميليون و 400 هزار نفر در كشور ما زندگي مي‌كنند. شيوع هپاتيتB با تلاش مسوولان از سال 1373 و واكسيناسيون افراد پرخطر، شاغلان علوم‌پزشكي و نوزادان كاهش چشمگيري داشت. هپاتيتC هم در افراد خاص مانند بيماران تالاسمي- دياليزي و هموفيلي كه قبل از سال 1375 خون دريافت مي‌كردند، ديده مي‌شود. در حال حاضر اين نوع از هپاتيت نيز كنترل شده ولي در جمعيت معتادان آمار شيوع همچنان بالاست.

برخي از افراد مبتلا به هپاتيت بي‌علامت هستند. برخي ديگر ممكن است اين علائم را نشان دهند:

• بي‌اشتهايي.
• تهوع و استفراغ.
• اسهال.
• تيره‌ شدن ادرار و رنگ‌ پريده شدن مدفوع.
• درد شكم.
• يرقان، زردشدن پوست و چشم.

چند نوع ويروس مي‌تواند كبد را آلوده كنند و باعث هپاتيت شوند. هر يك از اينها با يك حرف الفبا مشخص مي‌شوند. سه نوع اصلي از اين ويروس‌هاي هپاتيت وجود دارند: هپاتيت A، هپاتيت B و هپاتيت C.
 

هپاتيت A

ويروس هپاتيت A به طور عمده از طريق غذا و آب آلوده به مدفوع فرد دچار عفونت، منتقل مي‌شود. هپاتيت A مي‌تواند باعث تورم كبد شود، اما ندرتا باعث آسيب كبدي مي‌شود.
فرد مبتلا ممكن است احساس ناخوشي مانند ابتلا به آنفلوآنزا كند، يا ممكن است هيچ علامتي نداشته باشد.
اين بيماري معمولا پس از چند هفته خود به خود بهبود پيدا مي‌كند. واكسني براي پيشگيري از هپاتيت A  در دسترس است.
عادات بهداشتي مي‌تواند به پيشگيري از بيماري كمك كند. ‌دست‌ها‌ي‌‌تان به طور كامل پيش از فراهم‌آوردن غذا، پس از رفتن به توالت يا پس از عوض كردن پوشك بچه بشوييد. در مسافرت‌ها به پاك بودن آب آشاميدني توجه داشته باشيد.
 

هپاتيت B

ويروس هپاتيتB با ورود به بدن در كبد انسان جايگزين مي‌شود و شروع به تكثير و سپس به گردش خون راه پيدا مي‌كند. آنتي‌ژن سطحي ويروس(HBSAg) نام دارد و اگر در آزمايش خون وجود اين ذرات به اثبات برسد، فرد آلوده تلقي مي‌شود. ويروس هپاتيتB از طريق خون و فرآورده‌هاي خوني (تزريق خون، خالكوبي، تاتوكردن، سوراخ‌كردن گوش با وسايل آلوده، مسواك يا ريش‌تراش آلوده و فرورفتن سوزن)، از مادر به نوزاد (كه مهم‌ترين راه انتقال در ايران است)، از راه جنسي (ترشحات مايع مني و ترشحات واژن)، نيش پشه (كه بسيار نادر است) و اقدام‌هاي دندان‌پزشكي منتقل مي‌شود. اين ويروس خارج از بدن انسان در برابر حرارت، رطوبت و عوامل شيميايي بسيار مقاوم است و در حرارت 20- درجه سانتي‌گراد تا 15 سال و در حرارت معمولي اتاق تا 6 ماه زنده مي‌ماند. ويروس هپاتيتB با جوشاندن اشياي آلوده در 100 درجه سانتي‌گراد در مدت 5 دقيقه و با مواد ضدعفوني‌كننده مانند كلروفروم و فرمالين از بين مي‌رود.
بيماري مي‌تواند بدون علامت باشد. معمولا بعد از ورود ويروس به بدن و پس از يك دوره نهفتگي، علايمي شبيه سرماخوردگي (ضعف، خستگي، كسالت، تب، درد عضلاني، بي‌اشتهايي و...) ايجاد مي‌شود. بعد از مدتي، علايم به صورت زردي و بهبود علايم همراه تيره‌رنگ شدن ادرار يا كمرنگ شدن مدفوع بروز مي‌كند. اگر به هر كدام از راه‌هاي انتقال مشكوك باشيم، حتما بايد براي تضمين به پزشك مراجعه و آزمايش‌ خون انجام دهيم. ويروس مي‌تواند سال‌ها نهفته باقي بماند. بيمار هپاتيتي به كسي گفته مي‌شود كه ويروس هپاتيت بيش از 6ماه در بدنش وجود داشته، حال عمومي‌اش خوب است و در بررسي‌هاي آزمايشگاهي اختلالي در عملكرد كبدش مشاهده نمي‌شود. ميزان ويروس در خون كم است و در فيبرواسكن، فيبروز كبدي ديده نمي‌شود.
 

بهترين راه مقابله با هپاتيت B

بهترين راه مقابله با ويروس هپاتيتB تزريق واكسن است. تزريق واكسن در 3 نوبت و به فواصل يك ماه و 6 ماه پس از اولين تزريق انجام مي‌شود اين واكسن كه عضلاني تزريق مي‌شود. براي افراد پرخطر مانند كاركنان بهداشتي، همسر، فرزند، والدين و تمامي كساني كه با فرد ناقل هپاتيتB زندگي مي‌كنند، كودكان زير 9 سال و بيماراني كه در معرض تزريق خون (هموفيلي، تالاسمي، همودياليز و معتادان تزريقي) هستند، ضروري است. بيماران مبتلا به هپاتيتB مي‌توانند ازدواج كنند، به شرط اينكه همسرشان واكسيناسيون كامل دريافت كند.

هپاتيتB درمان دارد؟

هپاتيت مزمن به درمان نياز دارد و در صورت درمان دارويي، به هپاتيت غيرفعال تبديل مي‌شود. داروها تزريقي و خوراكي هستند. داروهاي تزريقي 6 ماه تا يك سال و داروهاي خوراكي بيش از 5 سال تجويز مي‌شوند. بيماران هميشه بايد تحت‌نظر پزشك باشند. اگر بيماري پيشرفته شود، ممكن‌است كبد از كار بيفتد و به پيوند كبد نياز باشد. امروزه مي‌توان با هپاتيتB به راحتي زندگي كرد، تشكيل خانواده داد و حتي صاحب فرزند شد.
 

هپاتيت ‍C

اين ويروس پس از تماس فرد سالم با خون بيمار مبتلا به ويروس هپاتيتC وارد بدن مي‌شود ولي از طريق بوسه، سرفه، عطسه، آب وغذاي مشترك منتقل نمي‌شود. ويروس در محيط خارج از بدن خشك مي‌شود و به مدت 3 ماه زنده مي‌ماند و با جوشاندن شيء آلوده در دماي 100درجه سانتي‌گراد و 5 دقيقه نابود خواهدشد. شايع‌ترين راه انتقال، روش تزريقي است كه بيش از 50 درصد موارد را شامل مي‌شود. بيشتر مبتلايان، معتاداني هستند كه از سرنگ مشترك براي تزريق استفاده مي‌كنند و انتقال از طريق جنسي نسبت به هپاتيتB كمتر است. متاسفانه تاكنون واكسني ساخته نشده كه بتواند در برابر ويروس مصونيت ايجاد كند. يكي از راه‌‌هاي انتقال از طريق جنسي است ولي شانس اين انتقال بسيار اندك است و فرد مبتلا مي‌تواند ازدواج كند و حتي بچه‌دار شود.
دو نوع هپاتيتC وجود دارد؛ نوع اول حاد(عفونت كوتاه‌مدت) و نوع دوم مزمن(عفونت بلندمدت) نام دارد. نوع اول، علايم خفيفي مانند آنفلوانزا دارد ولي نوع دوم بيماري طول مي‌كشد و حتي در برخي موارد تا 15 سال فرد مبتلا از وجود ويروس در بدنش بي‌اطلاع است و اتفاقي مثلا در اهداي خون كشف مي‌شود. علايم اين بيماري خستگي، گلودرد خفيف، كاهش اشتها، تهوع و استفراغ، درد قسمت فوقاني راست شكم(كبد)، درد مفصل، خارش پوست، تغيير رنگ ادرار و سفيدي چشم و درد عضلاني است. بعد از 20 سال 85درصد بيماران دچار آسيب شديد كبدي مي‌‌شوند و سيروز كبدي آشكار خواهدشد.
شرح‌حال بيمار، معاينه و آزمايش‌هاي خوني، تشخيص را مسجل مي‌كنند. اغلب ميزان آنزيم‌هاي كبدي در خون مبتلايان بالاست. براي تعيين اينكه ويروس باعث درگيري كبد شده يا نه، نمونه‌برداري انجام مي‌شود. امروزه روشي به نام فيبرواسكن كه كاملا تهاجمي و بدون درد است، به يافته‌ها كمك مي‌كند بنابراين كساني كه يكي از عوامل خطر را دارند، بهتر است با پزشك در اين باره مشورت كنند.
 

بهترين راه مقابله با هپاتيت C

هپاتيت C در مواردي به درمان دارويي نياز دارد. اگر آسيب كبدي خفيف باشد، ممكن‌است به درمان دارويي نياز نباشد زيرا داروها عوارض زيادي دارند و گران هستند. گاهي درمان دارويي لازم است و پاسخ به درمان به ميزان آسيب كبدي بيمار، مقدار ويروس موجود در بدن و نوع ويروس هپاتيتC بستگي دارد. درمان به مراقبت فرد از خون نيز بستگي دارد. ورزش،‌ غذاهاي سالم، ترك دخانيات و پرهيز از الكل و موادمخدر كمك زيادي به روند درماني مي‌كند./

...